مهم ترین توصیه های سبک زندگی در ماه رمضان، همان رعایت اصول خوردن و آشامیدن از نظر طب ایرانی است. و پرتکرارترین عادات اشتباه در این ماه، «پرخوری» و یا از آن بدتر «درهم‌خوری» و حتی «روی هم‌خوری» است. این عادات های غلط سه گانه، از عوامل مهم در ایجاد یا تشدید بسیاری از بیماری های امروزی هستند.
افرادی که مشکلات معده یا روده، مثل نفخ، ریفلاکس، یبوست، سوءهاضمه و... دارند، بیشتر از سایرین متوجه اثرات مضر این سه اقدام می شوند. در شرایط روزه داری، مخصوصا که طولانی هم باشد، گوارش شما کمی حساس تر هم می شود و باید بیشتر مراعات آن را بکنید.
معنای «پرخوری» که واضح است. یعنی، شما بیشتر از گنجایش معده خود، غذا و نوشیدنی بخورید. چرا که مدتی بعد از شروع هضم غذا، حجم مواد در حال گوارش، در معده، افزایش می یابد. بنابراین توصیه ای که همه شما شنیده اید ولی ممکن است به آن عمل نکنید، همین جمله معروف است که:
«زمانی که هنوز مقداری اشتها به خوردن دارید، دست از غذا خوردن بکشید»!
«درهم‌خوری» یعنی چند جور غذا، نوشیدنی یا مخلفات را همراه همدیگر، وارد معده خود کنید. متاسفانه این عادت، یکی از عمل‌های بسیار مضر برای سلامتی کبد شماست. از بین مخلفات کنار غذا، ماست و سالاد شیرازی از همه مضرتر هستند. و از بین نوشیدنی ها، دوغ مخصوصا اگر سرد باشد، اختلال هاضمه بیشتری می دهد.
«روی هم‌خوری» یعنی وقتی هنوز ماده غذایی قبلی در معده شما هضم کامل پیدا نکرده است، خوراکی دیگری را بخورید. در ماه مبارک رمضان بهتر است تعداد وعده های خوردن را کمتر کنید. واقعیت این است که ماه رمضان، ماهِ کم خوردن است، نه جبرانِ کم‌خوردنِ روزانه، در زمان کوتاهی از شب!!
غذاهای مناسب سحری:
برای وعده سحری، کمی زودتر از خواب برخیزید، تا غذا و نوشیدنی ها را با کمی فاصله از همدیگر، وارد معده خود کنید.
همراه با غذای خود، در وعده سحر یا افطار، چیزی میل نکنید. ولی اگر نمی توانید، در حد هفت عدد زیتون کم نمک، یا یک پیش دستی سبزی خوردن، مناسب تر است.
از مصرف نوشیدنی های یخ پرهیز کنید. ضرر این عمل، در وعده افطار، که معده مدت زیادی خالی بوده، بسیار مضرتر است.
بهترین غذاهای مناسب در وعده سحر، خورشت ها هستند. در خورشت هایتان از سبزیجاتی مانند کدو، اسفناج، هویج، کرفس، و آلو و چاشنی های ملس استفاده کنید. خورشت هایتان را آبکی تر آماده کنید و همچنین ادویه و رب زیادی نزنید.
غذاهای مناسب افطار:
در این ایام که روزها طولانی هستند، افطار و شام خود را در یک زمان میل کنید. یعنی هنگام اذان مغرب، برای افطار روزه خود، از انواع نوشیدنی های گرم و شیرین استفاده کنید، تا معده آمادگی ورود غذای سنگین تر را پیدا کند. سپس یک ربع بعد از این نوشیدنی، غذای خود را میل کنید (این طور نمازتان را هم اول وقت می خوانید :) )
مصرف آش رشته، شله قلمکار یا هلیم (مخصوصا اگر آرد زیادی داشته باشند)، مناسب غذای افطار نیستند. بهتر است در وعده افطار از غذاهای سبک و آبکی استفاده کنید مانند فرنی، حریره بادام، شیربرنج، آش یا سوپ رقیق سبزیجات. اما اگر عادت به خورن غذای کامل تری دارید، موردی ندارد؛ ولی پرخوری نکنید. خوردنی های شبیه صبحانه نیز در بعضی افراد مناسب هستند، مانند تخم مرغ عسلی، نان و پنیر لیقون و گردو، کره و مربا، کره و عسل، کره و شیره انگور و ... .
یکی از بهترین نوشیدنی ها در ماه رمضان، شربت نسبتا رقیقی از سکنجبین است که ضرر کمتری نسبت به نوشیدن سایر مایعات نزدیک وعده های غذایی دارد. برای تهیه سکنجبین شیرین به پست " طرز تهیه سکنجبین نسبتا شیرین نعنایی" مراجعه کنید.
مصرف چای و نوشیدنی های گرم نیز بلافاصله بعد از خوردن غذا، از نظر طب ایرانی مناسب نیست. نوشیدن یک فنجان دمنوش سیب، به، یا چای ایرانی که به خوبی دم کشیده باشد، حدود نیم تا یک ساعت بعد از غذا، هم ضرر کمتری دارد، و هم دارای یکسری خواص مفید برای مشکلات گوارشی است. بسته به مشکلات معده خود می توانید به چای ایرانی، هل، گل‌برگ گل محمدی یا زعفران اضافه کنید.
یکی از شایع ترین «روی هم‌خوری»ها در بین مردم ما، خوردن میوه، بعد از خوردن غذاست. توصیه می شود میوه ها را حداقل دو ساعت بعد از غذا میل کنید. چند مدل میوه را هم با هم نخورید. در این مورد، خوردن میوه های آبکی، ضرر بیشتری دارند، مانند هندوانه، خربزه، پرتقال و... . بهتر است در این ایام، بیشتر از میوه های شیرین خوشبو که کمی قبض هم دارند استفاده کنید، مانند سیب، به و گلابی. یکی از بهترین گزینه ها در ماه مبارک رمضان، فالوده سیب است. برای تهیه فالوده سیب، دو تا چهار عدد سیب درختی شیرین را پوست گرفته و رنده کنید. به آن گلاب، عسل، و کمی لیموترش و زعفران اضافه کنید، هم بزنید و میل کنید.
آخرین توصیه من، به طرفداران کاهو هم این است که آن را تقریبا دو ساعت بعد از صرف وعده افطار میل کنید. کاهو را می توانید با سکنجبین یا به صورت سالاد فصل مصرف کنید. برای تهیه سس طبیعی سالاد، می توانید از رب انار، عسل، سکنجبین، آب غوره یا لیمو یا نارنج، بسته به مزاج و میل خود استفاده کنید. آب نارنج، ضرر کمتری از سایر چاشنی های ترش مزه دارد. اگر علایم سردی معده دارید، در سالاد خود از گوجه و خیار کمتری استفاده کنید و حتما روی آن پودر دارچین یا پودر سبزیجات معطر خشک مانند نعنا، ترخون و ... نیز بریزید. افرادی که در ماه رمضان دچار یبوست می شوند، حتما به سالاد خود روغن زیتون و کشمش بدون دانه هم اضافه کنند.
بنابراین دو ساعت بعد از افطار، یکی از گزینه های میوه یا کاهو را انتخاب کنید.
در مورد توصیه های خوراکی در ایام ماه مبارک، می توان بیشتر هم نوشت ولی از حوصله شما خارج می شود.
سایر تدابیر ماه مبارک رمضان:
با یکی کردن وعده افطار و شام، و کمتر خوردن تنقلات دیگر در ایام رمضان، می توانید حدود ساعت 11 شب بخوابید. چراکه در طب ایرانی، خوابیدن با شکم پر مناسب نیست.
در همین راستا هم، توصیه می شود، فوری بعد از سحری، نخوابید. و بهتر است تا طلوع آفتاب بیدار بمانید.
اگر قصد خوابیدن بعد از سحر را دارید، توصیه می کنم که چند دقیقه بعد از صرف سحر، به آرامی قدم بزنید تا غذا در معده شما جای گیر شود؛ سپس بخوابید. این قدم زدن، در افرادی که در ماه رمضان دچار ریفلاکس یا ترش کردن معده می شوند، اهمیت بیشتری دارد.
اگر در طی روز احساس خواب آلودگی یا ضعف داشتید، بهترین زمان آن، قبل از اذان ظهر است. بدترین زمان خواب نیز، نزدیک غروب آفتاب است.
بهترین زمان ورزش کردن در ماه رمضان در فصل گرم سال، اوایل صبح است؛ مثلا سه ساعت بعد از سحر. همچنین بهتر است از شدت فعالیت بدنی خود در ماه رمضان کم کنید. البته پیاده روی ملایم و نرمش را همه افراد می توانند انجام دهند.
امیدوارم با رعایت این چند نکته سبک زندگی، در ماه مبارک رمضان، از اختلالات گوارشی و ضعف قوا دور باشید و با حال خوش‌تر و سبکی جسمتان، مشغول اعمال عبادی و پرورش جانتان شوید...
التماس دعای ویژه از همه شما همراهان عزیزم دارم!
دکتر فاطمه مرادی
پزشک و متخصص طب ایرانی (MD_PhD)
شماره نظام پزشکی: 130247
کپی مطالب، با ذکر نویسنده و لینک سایت، اخلاقی و مجاز است.
