درمان عفونت زنان در طب سنتی

۲۲ آبان ۱۴۰۴ سبک زندگی سالم ، آرشیو مطالب ، ویدیوها عفونت زنان

درمان عفونت زنان در طب سنتی

ترشحات واژینال در حالت طبیعی بخشی از عملکرد فیزیولوژیک دستگاه تناسلی زنان است و نقش پاک‌سازی و حفظ تعادل میکروبی واژن را دارد. اما تغییر در مقدار، رنگ یا بوی ترشحات یا همراهی آن با خارش و درد می‌تواند نشانه مشکلی در شما باشد که نیاز به بررسی و درمان دارد.
در این مقاله، علل شایع عفونت واژن زنان، و توصیه‌های سبک زندگی برای پیشگیری و بهبود ترشحات غیرطبیعی در طب رایج و طب سنتی ایرانی مرور می‌شود.
برای اطلاع بیشتر از تدابیر طب ایرانی، به ویدئوهای خانم دکتر در برنامه تلویزیونی مادرکودک در انتهای این مقاله مراجعه کنید.

علل شایع ترشحات غیرطبیعی واژینال
علل شایع تغییرات ترشح واژینال عبارت‌اند از:
•   واژینوز باکتریال: شایع‌ترین علت ترشحات پاتولوژیک با بوی نامطبوع (بوی «ماهی»)، ترشحات خاکستری یا سفید رقیق.
•   عفونت قارچی کاندیدیا: ترشح غلیظ سفید و پنیری شکل که معمولاً با خارش شدید همراه است.
•   عفونت تریکوموناس: ترشحات زرد یا کف‌دار و گاهاً بوی نامطبوع و خارش/ سوزش.
•   عوامل فیزیولوژیک: تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی، بارداری، یائسگی یا استفاده از روش‌های هورمونی.
•   عفونت‌های جنسی و سایر علل نادرتر که نیاز به بررسی‌های اختصاصی دارند.

برای کدام نوع ترشح واژینال باید زیر نظر پزشک باشید؟
1. اگر هر یک از موارد زیر را دیدید، ویزیت شوید: ترشح سبز/ زرد یا غلیظ و پنیری، بوی بد، خارش/ سوزش و قرمزی داخل یا بیرون ناحیه تناسلی، لکه‌بینی خارج از قاعدگی، درد لگنی و تب.

2. در ترشحات زیاد واژینال در دوره بارداری، خوددرمانی نکنید و حتما زیر نظر متخصص باشید. گاهی بین عفونت واژینال و زایمان زودرس ارتباط وجود دارد.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم 12 مراجعه کنید.

توصیه‌های عملی و سبک زندگی برای پیشگیری از عفونت واژینال
1. بهداشت فردی متعادل
شست‌وشوی روزانه با آب ولرم توصیه می شود. از صابون‌های قلیایی یا معطر پرهیز کنید چون pH و فلور نرمال واژینال را مختل می‌کنند. در صورت نیاز به شستشو با مواد شوینده از ژل های مخصوص شستشوی بانوان دو بار در هفته استفاده کنید. در مورد شستشو با محلول‌های گیاهی در بخش بعدی توضیح خواهیم داد.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم 02 مراجعه کنید.

2. لباس مناسب
پوشیدن لباس‌های زیر نخی، برای کاهش رطوبت و تهویه مناسب بسیار اهمیت دارد. همچنین استفاده مداوم از شلوارهای تنگ و نایلونی توصیه نمی شود.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم های 04 و 08 و 09 مراجعه کنید.

3. رژیم غذایی متعادل
خلاصه بگویم: مصرف غذاهای پرقند و پرچرب را کاهش، مصرف سبزی‌ها و غذاهای فیبردار را افزایش دهید!
در طب سنتی ایران، کاهش مصرف مواد غذایی «سرد» و «رطوبت‌زا»، برای کسانی که تشخیص سوءمزاج سرد یا تر برای آنها داده شده، توصیه می‌شود.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم 03 و 05 و 11 مراجعه کنید.

4. کنترل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک می‌تواند فلور طبیعی را برهم زند و شما را مستعد‌ عفونت واژن کند. پس اگر هنگام مجبورید طولانی مدت آنتی بیوتیک مصرف کنید یا حتی با مصرف دوره های کوتاه آنتی بیوتیک دچار عفونت واژینال می شوید، با پزشک خود در مورد مصرف دوره ای پروبیوتیک ها مشورت کنید.

5. رفتارهای جنسی ایمن
استفاده از کاندوم اهمیت دارد. ضمنما در بعضی عفونت های زنان، نیاز به درمان همسر شما هم وجود دارد. بنابراین اگر با یک دوره درمان آنتی بیوتیکی جواب نگرفتید، به همان متخصص قبلی خود مراجعه کرده تا بررسی های بعدی را انجام دهد.

6. مدیریت استرس و خواب کافی
استرس با ضعف سیستم ایمنی شما می تواند موجب اختلال در تعادل میکروبی و عود مکرر عفونت‌های واژن شود.

7. مراجعه به پزشک در صورت علائم هشداردهنده
همان طور که در ابتدای مقاله هم اشاره کردم، در صورت وجود خونریزی غیرطبیعی، درد لگنی شدید، تب، یا ترشح با بوی بسیار بد یا تغییر رنگی که با درمان خانگی بهبود نیابد، به متخصص زنان مراجعه کنید.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم 01 و 07 مراجعه کنید.

درمان عفونت رحم در طب سنتی
در کتب طب سنتی ایرانی، ترشحات واژینال، نوعی رطوبت یا بلغم عضو رحم هستند. این ترشحات، اگر بیش از حد شوند، نیاز به مداخله درمانی و تغییر در سبک زندگی دارند:
1. در سوء مزاج عمومی (کل بدن) و موضعی (رحم)، توصیه به اصلاح مزاج بیمار می شود.

2. تجویز داروهای گیاهی چه خوراکی و چه موضعی، معمولا بر اساس هر فرد، متفاوت است.

3. درمان‌های موضعی ترشحات غیرطبیعی زنان، شامل شستشوی بیرونی، لگن گرفتن، دوش واژینال و شیاف واژینال است؛ که در بخش بعدی، به طور خلاصه تفاوت آنها را بیان می کنیم.

4. پزشک شما ممکن است کرم یا شیاف‌های گیاهی (دارای مجوز) را برای عفونت واژینال شما تجویز کند. شیافی که برای شرایط فعلی شما تجویز شده، ممکن است برای فرد دیگر یا عفونت‌های دیگر خودتان مناسب نباشد.

5. به هیچ وجه، شیاف های واژینال گیاهی که مشخص نیست در ساخت آنها دقیقا از چه موادی (گیاهی یا غیرگیاهی) استفاده شده، تهیه نکنید.
خطر جدی:
این شیاف ها معمولا در سایت ها یا مراکز غیر پزشکی برای انواع مشکلات زنان تبلیغ می شوند؛ و هر بار با یک اسم معروف می شوند، مثل ماریانا، لیابل و...
توجه کنید که بر فروش محصولات اینترنتی هیچ نظارتی وجود ندارد و اگر دچار عارضه شوید هیچ کس را- به جز خودتان- نمی توانید محکوم کنید!

روش‌های طبی شستشوی تناسلی
برای پیشگیری یا درمان عفونت زنان، روش‌های مختلفی برای شستشوی ناحیه تناسلی وجود دارد:

- شستشوی بیرونی (Perineal/Genital washing)
این روش به شستن قسمت‌های خارجی ناحیه تناسلی با آب یا محلول‌های ملایم اطلاق می‌شود. شستشوی بیرونی، روش ایمن و مناسبی برای بهداشت موضعی یا پیشگیری از بعضی عفونت‌ها محسوب می‌شود.
شست‌وشو با گیاهان یا محلول‌های ضعیف قابض، باید با احتیاط و کوتاه مدت باشد.

- لگن گرفتن (Sitz bath)
در این روش، فرد برای چند دقیقه در لگن حاوی آب گرم یا آب صاف شده جوشانده گیاهی می‌نشیند. لگن گرفتن بیشتر در مشکلاتی مانند التهاب پرینه پس از زایمان، بواسیر یا برخی عفونت‌های زنان توصیه می‌گردد.

- دوش واژینال (Vaginal douching)
این روش به شستشوی داخل واژن با محلول‌های مختلف گفته می‌شود.
باید توجه داشت که دوش واژینال (و یا حتی شست‌وشوی مکرر با مواد قوی)، فلور (میکروب های) طبیعی واژن را مختل کرده و احتمال بروز عفونت‌های جدی‌تر مانند بیماری التهابی لگن را افزایش می‌دهد. استفاده از این روش تنها در صورت تجویز مستقیم پزشک قابل قبول است.
من در فیلم 06 دو محلول شستشوی ساده برای ترشحات زیاد واژینال را ذکر کرده ام.

جمع‌بندی و توصیه پایانی
• هرگونه ترشح غیرطبیعی واژینال که با خارش، درد، خونریزی یا بوی نامطبوع همراه است باید ارزیابی پزشکی شود تا علت مشخص و درمان مناسب انتخاب شود.

• درمان‌های استاندارد دارویی (داروهای ضد قارچ / آنتی‌بیوتیک ها) هنوز پایه درمان هستند. تدابیر طب سنتی می‌توانند به کاهش عود و سلامت شما کمک کنند، به شرطی که با احتیاط و زیر نظر متخصص به کار روند.
• استفاده هم‌زمان از پروبیوتیک‌ها (خوراکی یا واژینال) در کنار درمان های طب رایج یا طب ایرانی، به‌عنوان درمان کمکی برای کاهش عود بعضی از عفونت های واژینال موثر است. برای استفاده از دوره های درمانی طولانی تر حتما باید تحت نظر پزشک باشید.
برای توضیحات بیشتر این موارد، به فیلم 10 مراجعه کنید.

• توصیه می‌شود بیماران در صورت تمایل به استفاده از نسخه‌های طب سنتی، ابتدا با پزشک معالج (و در صورت امکان پزشک متخصص طب ایرانی) مشورت کنند تا درمان ایمن، مؤثر و منطبق با تشخیص بالینی دریافت کنند.

شاد و تندرست باشید.

دکتر فاطمه مرادی
پزشک و متخصص طب ایرانی (MD_PhD)

شماره نظام پزشکی: 130247

کپی مطالب، با ذکر نویسنده و لینک سایت، اخلاقی و مجاز است.

منابع (برای مطالعه بیشتر)
در زیر منابعی که برای تدوین این مقاله استفاده شده‌اند آمده‌اند؛ با کلیک روی هر مرجع می‌توانید مقاله/راهنما را باز کنید:
•   Mayo Clinic — Vaginal discharge: Causes and when to see a doctor. Mayo Clinic
•   NCBI Bookshelf (NIH) — Vaginal discharge syndrome / Vaginitis (chapter overview & management recommendations). NCBI
•   PubMed / Elsevier meta-analysis — Reassessing the association between bacterial vaginosis and preterm birth. PubMed
•   VVC — Treatment of Vulvovaginal Candidiasis—An Overview of Guidelines (PMC). PMC
•   Probiotics, a promising therapy to reduce the recurrence of bacterial vaginosis in women? a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. PubMed
•   پروتکل درمان ترشحات غیرطبیعی واژینال در پزشکی ایرانی و پزشکی رایج SID.ir

ویدیوهای برنامه تلویزیونی مادر و کودک شبکه سلامت صدا و سیما:

01 انواع عفونت زنان

02 شستشو در عفونت زنان

03 غذاهای مضر

04 لباس و تماس پوستی

05 مصرف مایعات

06 شستشوهای گیاهی

07 مراجعه به یک متخصص

08 دستمال توالت

09 پد قاعدگی

10 پروبیوتیک‌ها

11 سایر مواد غذایی مضر