اصول خوردن و آشامیدن

۰۲ تیر ۱۴۰۳ سبک زندگی سالم ، آرشیو مطالب صدا و سیما ، اصول خوردن و آشامیدن

توی مباحثی که با دنبال کننده های مقالاتم داشتم، متوجه شدم تعدادی از عزیزان با اصول خوردن و آشامیدن در طب سنتی ایرانی آشنا نیستند. برای همین این مقاله را نوشتم.
موضوع اصلی این مقاله در مورد عادات های غلط سه گانه «پرخوری»، «درهم‌خوری» و «روی هم‌خوری» است که از عوامل مهم در ایجاد یا تشدید بسیاری از بیماری های امروزی هستند.
افرادی که مشکلات معده یا روده، مثل نفخ، ریفلاکس، یبوست، سوءهاضمه و... دارند، بیشتر از سایرین متوجه اثرات مضر این سه اقدام می شوند.

معنای «پرخوری» واضح است. یعنی، شما بیشتر از گنجایش معده خود، غذا و نوشیدنی بخورید. چرا که مدتی بعد از شروع هضم غذا، حجم مواد در حال گوارش، در معده، افزایش می یابد. بنابراین توصیه ای که همه شما شنیده اید ولی ممکن است به آن عمل نکنید، همین جمله معروف است که:
«زمانی که هنوز مقداری اشتها به خوردن دارید، دست از غذا خوردن بکشید»!

«درهم‌خوری» یعنی چند جور غذا، نوشیدنی یا مخلفات را همراه همدیگر، وارد معده خود کنید. متاسفانه این عادت، یکی از عمل‌های بسیار مضر برای سلامتی کبد شماست. بهترین عادت این است که همراه غذای خود هیچ ماده دیگری نخورید.

«روی هم‌خوری» یعنی وقتی هنوز ماده غذایی قبلی در معده شما هضم کامل پیدا نکرده است، خوراکی دیگری را بخورید.

در ادامه این مقاله، در مورد تعدادی از درهم‌خوری و روی هم‌خوریهای رایج ما ایرانی‌ها صحبت خواهیم کرد:

از بین مخلفات کنار غذا، مصرف زیتون کم نمک یا مقدار کمی سبزی خوردن، مناسب ترند. در حالی‌که خوردن ماست و سالاد شیرازی، مضرتر هستند.

مصرف سالاد کاهو بهتر است نیم ساعت قبل از غذا باشد. همچنین اگر علایم سردی معده دارید، در سالاد خود گوجه و خیار کمتری استفاده کنید و حتما روی آن پودر دارچین یا پودر سبزیجات معطر خشک مانند نعنا، ترخون و ... نیز بریزید.
برای تهیه سس طبیعی سالاد، می توانید از روغن زیتون، رب انار، عسل، سکنجبین، آب غوره یا لیمو یا نارنج، بسته به مزاج و میل خود استفاده کنید. آب نارنج، ضرر کمتری از سایر چاشنی های ترش مزه دارد.

حواستان باشد که مصرف مخلفات با طبع سرد، همراه غذای پر گوشت مثل کباب یا دیزی چرب، یا غذای سنگین و خمیری مانند ماكارونی، اختلال هاضمه بیشتری می دهد؛ ولی اگر همراه غذاهای ساده تر مانند لوبیا پلو باشد اذیت کمتری می‌کند.

مصرف نوشیدنی های یخ، وسط غذا و بلافاصله بعد از غذا، به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند. در بین نوشیدنی ها، مصرف دوغ، مخصوصا اگر یخ باشد، اختلال هاضمه بیشتری می دهد.

اگر تشنه نیستید وسط غذا، و تا یکی دو ساعت بعد از غذا، آب و مایعات دیگر را میل نکنید. در صورت تشنگی، یکی دو جرعه آب یا شربت رقیق سکنجبین یا آبلیمو بنوشید و در دهان خود بگردانید تا دهانتان هم سیراب شود.
اگر دیگر تشنه نبودید، مصرف مایعات کافی را در فاصله بین دو وعده غذایی خود داشته باشید. (وقتی مایعات کافی مصرف کنید، رنگ ادرار شما، بجز ادرار اول صبحگاهی تان، زرد کمرنگ خواهد بود. برای توضیحات بیشتر مصرف مایعات به این مقاله مراجعه کنید).

یکی از شایع ترین «روی هم‌خوری»ها در بین مردم ما، خوردن دسر، میوه، آب و چای، بلافاصله بعد از خوردن غذاست.
توجه کنید که مصرف انواع دسر شیرین، برای سلامتی معده و کبد شما مناسب نیست. بدترین گزینه ها، شیرینی های غلیظ، خمیر یا چسبناک مانند سوهان، گز، شیرینی دانمارکی، چیزکیک، بستنی، کارامل، ژله و... است.

بعد از غذا، همان‌طور که در ادامه هم خواهم گفت، مصرف مواد غذایی قابض مثل سیب و به توصیه می‌شود؛ پس در بین مواد غذایی شیرین، خوردن مقدار کمی از مربای سیب، به، یا یکی دو عدد خرمای خارک جزو بهترین گزینه ها هستند.

در بین نوشیدنی های گرم، مصرف یک فنجان از دمنوشهای سیب، به، یا چای ایرانی که به خوبی دم کشیده باشد، حدود نیم تا یک ساعت بعد از غذا، هم ضرر کمتری دارد، و هم دارای یکسری خواص مفید برای مشکلات گوارشی است. بسته به مشکلات معده خود می توانید به چای خود، هل، گل‌برگ محمدی یا زعفران اضافه کنید.

میوه های قابض مانند انار، سیب، به و گلابی را نیز می‌توانید حدود نیم ساعت بعد از غذا میل کنید. اما سایر میوه ها توصیه می‌شود که دو ساعت بعد از غذا خورده شوند. در این مورد، خوردن میوه های آبکی، ضرر بیشتری دارند، مانند هندوانه، خربزه، خیار، هلو و... .