اگر شما هم جزو آن دسته مادرانی هستید که تمایلی به مصرف دارو در زمان بارداری خودتان ندارید باید بگویم در واقع بهتر است برای بیماری ساده ای مثل سرماخوردگی ویروسی دارویی مصرف نکنید، چرا که داروها تنها شما را برای گذراندن راحت تر دوره بیماری ویروسی کمک می کنند و درمان قطعی آن نیستند.
علایم سرماخوردگی ویروسی
- آبریزش رقیق بینی
- خارش، سوزش یا قرمزی چشم، گوش، بینی، حلق
- تب
- عطسه
- سرفه
سرماخوردگی و علایم خطر در بارداری
اگر هنگام سرماخوردگی در حاملگی این علایم را داشتید «حتما» به پزشک مراجعه کنید:
- تب ۳۹ درجه و بالاتر
- ایجاد تب چند روز بعد از شروع سرماخوردگی
- درد شدید گلو
- ترشحات غلیظ بینی
- سرفه شدید
و اگر این علامت ها را داشتید «سریعا» به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل تنفسی
- احساس فشار و یا درد در قفسه سینه
- خونریزی واژینال
- گیجی
- استفراغ شدید
- کاهش حرکات جنین
تفاوت آنفلوآنزا و سرماخوردگی
اگرچه اغلب موارد عفونت با ویروس های سرماخوردگی، در بارداری مشکلی برای جنین ایجاد نمی کند، اما آنفولانزا یا کووید-19 باید جدی تر گرفته شود. بیماری های آنفلوآنزا یا کرونا، با سرماخوردگی علائم مشابهی دارند ولی در شدت و ضعف علائم و مدت زمان بروز تفاوت دارند. در حاملگی، عوارض آنفولانزا یا کووید می تواند خطر زایمان زودرس و ایجاد نقص در جنین را افزایش دهد. به همین علت توصیه می شود خانم های باردار واکسن آنفولانزا را قبل از فصل پاییز بزنند تا احتمال ابتلا به آنفولانزا در آنها کمتر شود. یا طبق نظر متخصص خود، قبل از اقدام به بارداری، برای تکمیل واکسن کرونای خود اقدام نمایند.
مصرف داروهای سرماخوردگی در بارداری، مجاز یا ممنوع؟!
مصرف اکثر داروهای شایع سرماخوردگی مثل استامینوفن ساده، قرص سرماخوردگی، یا تعدادی از آنتی هیستامین ها مثل سیتریزین در دوران حاملگی ایمن است.
مصرف آنتی بیوتیک ها هیچ جایگاهی در درمان سرماخوردگی ویروسی ندارند. بلکه شما را به تدریج ضعیف تر می کنند.
توصیه من به شما این است که در سرماخوردگی ویروسی، دارویی مصرف نکنید، به ویژه داروهایی مانند آنتی هیستامین یا قرص سرماخوردگی که برای قطع آبریزش بینی استفاده می شوند.
چرا که این داروها با غلیظ کردن ترشحات بینی، زمینه عفونت باکتریال را در شما ایجاد می کنند.
این یعنی یک سرماخوردگی ۳-۷ روزه ای که با استراحت و غذا درمان می شود را طولانی تر، و خودتان را درگیر انواع آنتی بیوتیک ها و داروهای خلط آور کنید.
سال هاست که در کشورهای پیشرفته هم برای سرماخوردگی ویروسی، دارویی تجویز نمی شود؛ مگر استامینوفن، آن هم در صورت تب بالای ۳۸ درجه یا درد شدید بدن.
امیدوارم ما هم روزی شاهد کاهش مصرف نابجای دارو توسط مردم کشورمان باشیم، به ویژه توسط خانم های باردار و کودکان!
درمان سرماخوردگی با طب سنتی
درمان های ساده زیر از جمله امن ترین و موثرترین روش های درمان سرماخوردگی در دوران بارداری هستند. این به این معناست که سایر افراد غیرحامله هم می توانند از این روش ها سود ببرند. در ادامه مقاله، این موارد را توضیح بیشتری می دهم:
- استراحت کافی
- مصرف مایعات زیاد (با شیرینی کم)
- سوپ جو رقیق و گرم
- شستشو با آب نمک گرم
- استفاده از بخور
- پوشاندن سر و پاها
استراحت در سرماخوردگی
برای خیلی از افراد پرمشغله، رعایت همین یک اصل از بقیه موارد موثرتر است! در طب ایرانی، دیر خوابیدن در شب به عنوان یکی از عوامل سرماخوردگی طول کشنده است.
هنگام دراز کشیدن در سرماخوررگی، به پهلو بخوابید و یا زیر سر خود چند بالشت بگذارید تا ترشحات رقیق مجاری تنفسی فوقانی به سمت مجاری تحتانی سرازیر نشوند.
توجه داشته باشید که استراحت در سرماخوردگی به این معناست که در منزل بمانید و خود را هم خسته نکنید.
و به این معنی نیست که در طی روز، زیاد بخوابید. بلکه اگر ضعف ندارید بهتر است فقط شب بخوابید.
باید و نبایدهای غذایی در سرماخوردگی از منظر طب ایرانی
با اولین علایم سرماخوردگی، پرخوری را کنار بگذارید!
تا درمان کامل سرماخوردگی از مصرف غذاهای سنگین، چرب، تند و ترش، ماست، بستنی و خوراکی های خیلی سرد خودداری کنید.
در صورت داشتن تب، از مصرف چند دسته خوراکی پرهیز کنید: شیر، گوشت قرمز و میوه های آبداری مانند هندوانه.
بهترین غذا در چند روز ابتدای آبریزش رقیق، سوپ جو است. هر زمان که احساس گرسنگی یا ضعف کردید یک پیاله از این سوپ را بخورید. مشکلی ندارد که این زمان، برای شما، هر یکی دو ساعت باشد.
سوپ سرماخوردگی را با گوشت مرغ تازه، جو، هویج، کمی سبزی تازه جعفری و گشنیز تهیه و با لیمو ترش تازه میل کنید. افزودن شلغم و کدو نیز به این سوپ مفید است. در این سوپ، رشته زیاد، قارچ، ذرت، شیر یا خامه نریزید.
درمان سرماخوردگی با لیمو
لیمو شیرین و لیمو ترش، هر دو، در درمان سرماخوردگی حین حاملگی بسیار مفیدند. هنگامی که اولین علایم سرماخوردگی را در خود احساس کردید، مصرف شربت لیمو ترش تازه با عسل را شروع کنید. این شربت را حداقل ۳ بار در روز و با آب ولرم میل کنید. نوشیدن شربت لیمو و عسل به خانم هایی که در مجاورت یک فرد سرماخورده در منزل به سر می برند نیز توصیه می شود، چرا که موجب افزایش ایمنی بدن آنها علیه ویروس های سرماخوردگی می شود.
اگر خارش شدید حلق یا بینی دارید، به جای عسل از کمی شکر استفاده کنید.
درمان سرماخوردگی با آب نمک
یک راهکار ایمن و ساده در ابتدای سرماخوردگی بارداری، استفاده از انواع محلول های نمکی برای تسکین بافت ملتهب و باز کردن مجاری بینی است. درانتهای سرماخوردگی نیز که ترشحات غلیظ تر می شوند استفاده از این محلول ها برای شل کردن مخاط بینی و جلوگیری از عفونی شدن ترشحات کاربرد دارد.
شما می توانید آب نمک را خودتان تهیه کنید یا از محلول های آماده که به شکل های سرم شستشو، قطره یا اسپری بینی کلرور سدیم هستند، استفاده کنید. جهت تهیه غلظت مناسب محلول نمکی برای شستشوی مخاط، 2 گرم نمک (تقریبا نصف قاشق چایخوری) را در یک لیوان آب گرم حل کنید.
هنگام التهاب مخاط بینی، شستشوی آن با سرم شستشو و «سرنگ» یا وسیله ای به نام «بینی شوی» کارایی بهتری دارد. بینی شوی را نیز می تواند از داروخانه ها تهیه کنید. حدود دو سوم این وسایل را از محلول نمکی پرکنید و یک سوم آب جوش به آن بیفزایید و سپس بینی را شستشو دهید.
یا هنگام گلودرد، مخصوصا در ابتدای صبح، می توانید از غرغره این آب نمک گرم و رقیق بهره ببرید و روزی چند بار تکرار کنید.
همچنین شما می توانید از دمکرده صاف شده بابونه نیز برای گلودرد استفاده کنید. 1 قاشق مرباخوری از بابونه شیرازی را در یک فنجان آبجوش ده دقیقه دم کنید و آن را غرغره کنید و جرعه جرعه بنوشید. البته خانم های باردار، مخصوصا زیر سه ماه، نباید دمنوش بابونه را ببلعند، و فقط مجازند از غرغره آن استفاده کنند.
درمان سرماخوردگی با بخور
در ابتدای سرماخوردگی که ترشحات رقیق دارید و التهاب و قرمزی در مجاری تنفسی خود حس می کنید، بخور سرد مناسب است.
اما در اواخر سرماخوردگی که مخاط بینی و سینوس ها سفت شده اند، استنشاق بخور آب جوش برای شل شدن آنها مفید است.
زنان باردار از بخور بابونه هم می توانند استفاده کنند. استنشاق بخار آب داغ هم موثر است. حتما بعد از این کار، سر و صورت خود را کاملا خشک کنید و بپوشانید.
برای کاهش درد سینوس در سرماخوردگی، علاوه بر بخور، می توانید از کمپرس آب گرم نیز بر روی صورت و بینی استفاده کنید.
درمان سرماخوردگی بارداری با گیاهان دارویی
استفاده خوراکی از دمنوش هایی مانند بابونه ، پونه ، آویشن یا دود دادن عنبرنصارا در سرماخوردگی حین بارداری به ویژه در سه ماه اول ممنوع است؛ اما عناب یکی از تجویزهای مجاز در بارداری است. این میوه که اغلب به صورت خشک شده در دسترس است، موجب تقویت سیستم ایمنی می شود. پس هنگام سرماخوردگی یا وقتی در معرض فرد سرماخورده اید، آن را میل کنید. استفاده از این دمنوش را بیشتر از دو هفته انجام ندهید.
به طور کلی استفاده خوراکی از دمنوش هایی مانند بابونه ، پونه ، آویشن یا دود دادن عنبرنسا(عنبرنصارا) در سرماخوردگی حین بارداری، به ویژه در سه ماه اول، ممنوع است، اما عناب یکی از تجویزهای مجاز در بارداری است.
درمان سرفه در بارداری با عناب
عناب در بسیاری از سرفه ها موثر واقع می شود.
استنشاق دود عناب نیز برای کاهش علایم سرماخوردگی مثل احتقان گرفتگی بینی در خانم باردار یا اطفال مفید است؛ اما خوردن جرم عناب برای معده ضعیف، سنگین است و بسیاری از خانم های باردار را اذیت می کند. بنابراین بهتر است به صورت دمنوش یا شربت که در ادامه دستور آن گذاشته شده، میل کنید.
دمنوش عناب
۵ عدد عناب سوراخ شده رو ۱۰ دقیقه به آرومی بجوشونید، با اندکی عسل شیرین کنید و جرعه جرعه بخورید. این دمنوش را 2 تا ۳ بار در روز میل کنید.
شربت عناب
عناب خشک را به مقدار دلخواه با 4 تا 10 برابر آن آب، (مثلا 100 گرم عناب با 2 تا 4 لیوان آب) داخل ظرف بریزید تا بجوشد و عنابها پخته شود. در حین پختن با پشت کفگیر عناب ها را له کنید و خوب هم بزنید. وقتی عنابها کاملا له شدند، صاف کنید و به مقداری که عناب ریخته اید شکر سفید با آن مخلوط کنید و دوباره بجوشانید تا به قوام شربت برسد.
این شربت را حداقل ۳ بار در روز با آبی که خیلی خنک نباشد، میل کنید.
برای اطلاع از روش های پیشگیری از انواع سرماخورگی، به مقاله «پیشگیری از آنفولانزا» مراجعه کنید.
دکتر فاطمه مرادی
پزشک و متخصص طب ایرانی (MD_PhD)
کپی مطالب، با ذکر نویسنده و لینک سایت، اخلاقی و مجاز است.